Leestijd: 3 minuten
Uit onderzoek blijkt dat rituelen helpen om werk betekenisvol te maken waardoor mensen plezier en zingeving ervaren op de werkvloer. De ontwikkelingen die tegenwoordig op organisaties afkomen zijn groot en ook het tempo van werken ligt hoog. We zien dat mensen daardoor burn-out klachten krijgen, op zoek gaan naar ander werk of blijven hangen met weinig tevredenheid of drive. Het mooie van rituelen is dat ze weinig tijd, geld of moeite hoeven te kosten, maar wél een ontzettend groot effect hebben en mensen houvast en betekenisgeving bieden.
Wat zijn rituelen?
Zodra ik bij organisaties kom en vertel dat rituelen maken een bijzondere en zeer effectieve manier is om te werken aan cultuurverbetering moeten veel mensen een beetje grinniken. En dat snap ik ook wel. Bij rituelen denken veel mensen aan zweverige, religieuze of spirituele vormen (kies welke past bij jouw overtuiging), en niet aan rituelen die dienend kunnen zijn voor organisaties. Mensen denken bij het woord rituelen aan kaarsjes en wierook, horen mantra’s, of zien kerkgebouwen voor zich. Allerlei voorbeelden en vormen die niet passend zijn bij de corporate omgeving waar zij dag in dag uit in verkeren.
Het bijzondere aan rituelen is dat ze niet alleen maar horen bij een religieuze of spirituele setting. Rituelen lijken ontzettend veel op routines. Ze worden gekenmerkt door herhaling, een bepaalde vanzelfsprekendheid voor de uitvoerder en zijn vaak geïntegreerd in ons dagelijkse handelen en leven. Hét belangrijkste aspect dat rituelen echter onderscheid van routines is het feit dat ze iets bijzonders bij ons losmaken. Betekenisgeving, ook wel te omschrijven als een stukje magie volgens corporate antropoloog Danielle Braun. Een paar voorbeelden van rituelen op de werkvloer zijn deze:
Proosten tijdens een nieuwjaarsborrel;
Een dag- of weekstart met het team;
Het vieren van verjaardagen met taart en het geven van een cadeautje;
Een snoeppot of bloemen op het bureau van een nieuwe medewerker;
Het koffietje halen en ‘goedemorgen’ uitwisselen bij het koffiezetapparaat;
Een jaarlijks informeel uitje met de organisatie;
Het krijgen van een nieuwe auto of werkplek bij promotie;
Een dagelijkse commute met collega’s in auto of in OV;
Het leeg maken van bureaus aan het einde van de dag;
Het verwelkomen van nieuwe medewerkers door een lunch met directie;
Het openen van een meeting met een specifieke vraag of inchecken;
Het vieren van een sale door het laten afgaan van een bel of slaan op een gong;
Bepaalde dagdelen blokken om even offline te zijn en niet in meetings te zitten.
Is het toch niet gewoon een routine?
Zo.. ik kan me bijna niet voorstellen dat er in dit rijtje rituelen tussen zitten die jij niet herkent in jouw eigen organisatie en praktijk. Vaak zijn deze manieren van samenkomen zo’n automatisme geworden dat ze niet meer bijzonder ogen, ze lijken op alledaagse routines. Dit komt omdat de magie niet elke keer bewust aanwezig is. Toch merken we vaak dat er een leegte ontstaat zodra deze rituelen opeens zouden verdwijnen. In het boek ‘Rituals Roadmap’ van Erica Keswin (aanrader mocht je dit onderwerp interessant vinden!) las ik over hoe de redactie van de New York Times elke dag klokslag om 16u zijn werk ging opslaan, devices sloot en als vanzelfsprekend naar de lunchkar liep die rond dit tijdstip altijd langskwam. Een moment om even een koffietje te pakken, een snack te eten, maar vooral ook een gelegenheid om elkaar even te spreken en bij te praten. Toen die kar ineens niet meer langskwam verdween het ritueel. Mensen bleven zitten waar ze zaten, namen geen pauze meer en gaven aan dat dat toch wel het fijnste moment was geweest van hun dag. Pas als het over is, beseffen we soms pas wat bepaalde rituelen voor onszelf en voor ons als groep betekenen. Een goede manier om te achterhalen wat jullie rituelen zijn is deze: ‘Wat maakt ‘naam organisatie’ zo bijzonder, en welke gebruiken spelen hier een rol in?’ of ‘Wat typeert ‘naam organisatie’ en wanneer voel ik me hier écht onderdeel van?’
Waarom zijn rites zo belangrijk?
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat rituelen zorgen voor…
… verbinding en sociale cohesie;
… het markeren van overgangen;
… tooling en houvast bij verandering naar een ‘point of no return’;
… het uiting geven aan gewenst en ongewenst gedrag (bv. promotie of demotie).
Ik hoop dat je geïnspireerd bent om jouw eigen organisatierituelen onder de loep te nemen nemen. Hebben jullie bijvoorbeeld specifieke manieren om nieuwe medewerkers welkom te heten, te vergaderen, te ontspannen, of projecten op te starten of af te sluiten? Of hebben jullie eigenlijk te weinig van deze manieren en rituelen in jouw organisatie en mis je de kracht die daarvan uit kan gaan? Ik ben benieuwd!
Neem gerust contact met me op als je vragen hebt over rituelen en organisatiecultuur. Wil je bijvoorbeeld meer inzicht krijgen in jouw eigen organisatie of wil je weten hoe je het beste rituelen voor binnen jouw organisatie kunt designen?
Vind je dit blogartikel leuk, like of deel dan hieronder!
